4. Dönüşüm – Kafka: Kafka, Çek olmasına karşın eserlerini hep Almanca yazan bir yazardı. Buna rağmen 1933-1945 yılları arası Kafka da diğer Yahudi ve devrimci yazarlar gibi yasaklananlar arasında oldu. Hatta Nazi döneminde eserleri en çok yakılan yazarlardan oldu. Çekçe yazmadığı için Çekoslovakya’da da küskünlüğe sebep oldu ve bir dönem kitapları basılmadı.

5. Türlerin Kökeni – Charles Darwin: Evrim düşüncesi, yani yaşamın doğal süreçler sonucu ortaya çıkıp geldiği fikri aslında Eski Yunan’a kadar uzanır. Modern anlamda biyolojik evrim düşüncesinin kökenini ise Charles Darwin’den yüz yıl öncesine götürmek mümkündür. Darwin hakkındaki en önemli yanılgı, insan kökenini maymunlara dayandırdığı iddialarıdır. Tam aksine Darwin bu konuda uyarıda bulunmaktadır: İnsan, maymunlarla aynı türden gelmektedir ama maymun evrimi sonucu ortaya çıkmamıştır. Kitap 1859’da Yugoslavya’da, 1935’te Yunanistan’da yasaklanır. ABD’de 1925’ten 1967’ye kadar evrim teorisini öğretmek yaratılış düşüncesine aykırı bulunduğu için yasaktır.

6. Medarı Maişet Motoru – Sait Faik Abasıyanık: Sait Faik’in siyasi yönelimi olmamasına rağmen kahramanlarından birine yazınsal gardırobundan çıkardığı eski bir asker kaputu giydirmesi orduyu ve devleti aşağılamak, zor durumda bırakmak olarak algılandı. Hiçbir eleştirmenin aklına hayaline gelmeyecek bu gerekçeyle kitap Bakanlar Kurulu tarafından toplatıldı.

7. Bizim Köy – Mahmut Makal: 1950 tarihli kitap Anadolu köylerinin fakir ve sefil yanlarını göstererek komünizm propagandası yaptığı gerekçesiyle Türkiye’de yasaklandı. Köy romanlarının meşhur yazarı Mahmut Makal tutuklandı.

9. Felsefenin Temel İlkeleri – Georges Politzer: Felsefenin Temel İlkeleri, Georges Politzer’in 1935-36 yıllarında verdiği derslerin öğrencileri tarafından tutulan notlardan oluşan bir çalışmadır. Dili basit, anlaşılır ve açık olan kitap ‘sıradan insanı’ felsefeye davet eder niteliktedir. İlk etkisini SSCB’de gösteren kitap, aynı etkiyi, hatta daha fazlasını Türkiye’de gösterdi. Politzer 12 Eylül yönetimini de etkiledi, ilk basımı 1969 yılında yapılan kitap yasaklandı ve toplatıldı. Kitabın 12 Eylül’den sonraki ilk basımı ancak 1990 yılında yapılabildi.

 

 

10. Yaşadıkça – Rıfat Ilgaz: Başta Hababam Sınıfı olmak üzere birçok güzel esere imza atmış olan Rıfat Ilgaz’ın 1947’de basılan şiir kitabı 10 Temmuz 1948’de Bakanlar Kurulu kararı ile toplatıldı.

 

 

11. Kızım Olmadan Asla – Betty Mahmudi: Kitap, İranlı doktorla evlenen Amerikalı bir kadının kızıyla birlikte İran’dan kaçma çabasının öz yaşam öyküsünü konu ediniyor. Daha sonra sinemaya da uyarlanan kitap birçok ülkenin gündemine hızlıca oturdu. O dönemde İran’da yaşayan kocası Bozorg Mahmoody ise ülkesinin ve kendi imajını düzeltmek için ‘Kızım Olmadan’ isimli karşıt bir belgesel film hazırladı. Kitap, İran’da ülkeyi dünyaya kötü gösterdiği gerekçesiyle yasaklandı.

 

 

12. Gazap Üzümleri – John Steinbeck: Ülkesi ABD’de sadece Kaliforniya’da yöre insanını küçük düşürdüğü gerekçesiyle yasaklandı. Kitabın yasaklanması için baskı yapanlar tarım şirketleriydi.

 

 

14. Hamlet – William Shakespeare: 16. yüzyılda yaşayan Shakespeare’in en uzun oyunudur ve İngiliz Edebiyatının en güçlü ve etkileyici trajedilerinden biri olan Hamlet 1978’te Etiyopya’da yasaklanmıştır. Günümüzde Shakespeare’in hakikat, aşk ve ihanet üzerine olan ustalık döneminin bu ünlü eseri, Barbara Kindermann’ın sürükleyici ve çocuklara uygun uyarlamasında yeniden can bulmuştur.

 

15. Baba ve Piç – Elif Şafak: Biri Türk diğeri Ermeni asıllı iki aile üzerinden Türk-Ermeni ilişkilerini 90 yıllık bir zaman dilimi içerisinde inceleyen 2006 tarihli bu romanın yazarı ve yayımcısı hakkında ‘Türk milletini soykırımcı olarak göstermek, Türklüğü aşağılamak’ iddiasıyla dava açıldı. Dava Avrupa Parlamentosu’nda da yankı buldu ve beraatle sonuçlandı.

 

 

16. Hayvan Çiftliği – George Orwell: 1945 tarihli fabl tarzındaki siyasi roman Stalin’i ve ülkesini hicvediyordu. Bunu dikkate alan ABD ve İngiltere 2. Dünya Savaşı sırasındaki müttefikleri Stalin’i gücendirmemek için savaşın en kritik döneminde kitabı basmamayı tercih ettiler. Afrika’da yozlaşmış bazı liderler kitapta anlatılanları üzerlerine alındığı için kitap 1991’de Kenya’da da yasaklandı.

 

 

17. Taşlamalar – Aziz Nesin: “Ey benim eli açık, gözü kapalı halkım” Aziz Nesin ‘in ikinci kitabı olan Azizname 1948 yılında çıkartılmıştır. Taşlamalardan oluşan bu kitap için İstanbul 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde dava açıldı. 4 ay tutuklu olarak süren dava sonunda mahkûmiyet almadı; ancak 1949 yılında Birleşik Krallık Prensesi II. Elizabeth, İran Şahı Rıza Pehlevi, Mısır Kralı I. Faruk birlikte Ankara’daki elçilikleri aracılığıyla Türkiye Dışişleri Bakanlığı’na resmen başvurarak, bir yazısında kendilerini aşağıladığı iddiasıyla aleyhine dava açınca 6 ay hapse mahkûm edildi. Sonraki yıllarda aklanıp Türkiye’de 12 baskı yapan, defalarca sahneye uyarlanan kitabın 2001 yılında hala yurtdışına çıkartılması yasağı kalkmamıştır.

 

 

18. 1984 – George Orwell: 1949 tarihli politik alegorik roman 1950’de Josef Stalin tarafından SSCB’de yasaklandı. Stalin romanda hicvedilenin kendi iktidarı olduğunu düşünmüştü. İngiltere ve ABD’de de ise antikomünizm, Antisemitizm ve cinsellik temalı yasaklara maruz kalmıştı. Kitap 1962’deki Küba Füze Krizi sırasında neredeyse ABD ve İngiltere’de de yasaklanıyordu.

 

 

19. Binbir Gece Masalları – çev. Alim Şerif Onaran: Masalların ilk kopyasının tarihi 14. yüzyıla kadar uzanıyor. Ömrü bu kadar uzun olan kitap ‘toplum ahlakını bozmakla’ suçlandı. Bu masalların doğduğu İslam coğrafyası bu suçlamaların başında yer aldı. Hala Irak, İran, Afganistan, Özbekistan gibi ülkelerde yasak olan masallar, Mısır’da da ‘ahlaksızlık, cinsel ifadeler, dine iftira’ gibi sebeplerle yasaklandı. Ardından kitap Amerika’da aynı gerekçeyle 1926-50 yılları arasında 24 yıl yasak aldı. 1985’te yasak sırası bu kez İsrail’e geldi.

 

 

20. 835 Satır – Nazım Hikmet: Nazım Hikmet 6 Mayıs 1931’de ‘bir zümrenin başka zümreler üzerinde hâkimiyetini temin etmek gayesiyle halkı suça teşvik ettiği’ gerekçesiyle yargılandı, 1929’da yazdığı bu şiir kitabı, diğer dört şiir kitabıyla birlikte yasaklandı.

 

 

21. Minyeli Abdullah – Hekimoğlu İsmail: Dini inançlarından dolayı zorluklara maruz kalmış bir insanı konu alan 1967 tarihli roman önce yasaklandı. Serbest kaldıktan sonra 84. baskıyı yaparak Türk edebiyatının en çok baskı yapan romanı unvanını kazandı. Yazar, Türkiye’de dindar insanların yaşadığı sıkıntıları Mısır’ın Minye şehrinde yaşayan Abdullah üzerinden anlatmıştır. Eser dindar insanların yayınladığı ilk romanlardandır.

 

 

22. Cesur Yeni Dünya – Aldous Huxley: 1932 tarihli roman, aynı yıl İrlanda’da yasaklandı. Yasaklama gerekçesi, geleceğin dünyasında eğlence amaçlı seksin toplum tarafından doğal karşılandığının anlatılıyor olmasıydı.

 

 

23. Sırça Köşk – Sabahattin Ali: Yazarın 1947 yılında yayımlandığı bu son öyküsü, devlete bir başkaldırış olduğu iddiasıyla yasaklandı.

 

 

24. Don Kişot – Cervantes: 17. yüzyılın başında İspanya’da yazılan satirik roman, İspanyol engizisyonu tarafından “hayırseverliğin değersiz kılınması” nedeniyle yasaklandı. Daha sonra bazı bölümleri sansürlenerek basılan kitap İspanya’da ancak 19. yüzyılda eksiksiz olarak yayımlanabildi.

 

 

25. Suç ve Ceza – Fyodor Dostoyevski: 1866 tarihli roman Rusya’da ‘gerici’ olduğu öne sürülerek, Polonya’da ise ‘kötümser’ olmasına dayandırılarak yasaklanmıştı.

 

 

26. Anne Frank’in Hatıra Defteri – Anne Frank: Lübnan’da Siyonizm propagandası yaptığı gerekçesiyle yasaklandı.

 

 

27. Madame Bovary – Gustave Flaubert: İlk modern realist anlatı kabul edilen roman ilk kez 1857 yılında basıldı. Büyük yankılar uyandıran Flaubert o dönem için bile şaşırtıcı olan gerekçeyle, ahlak ve dine aykırılık nedeniyle yargıç önüne çıkartılıp yargılandı. Gülünç dava yüzünden adı bugünlere gelen savcı Pinard, kitabın amacını ‘evlilikte aldatmayı yüceltmek, cinsel duyuları kışkırtmak, dinsel ögelerle inanç konusunda kuşkular yaratmak’ olduğunu öne sürdü. Yargı sonunda zor da olsa yazar ve kitap aklandı.

 

 

28. Darağacında Üç Fidan – Nihat Behram: Deniz Gezmiş, Hüseyin İnan ve Yusuf Arslan’ın yakalanmalarından idamlarına kadar olan süreci anlatan kitap 1974’te yayımlandı ve hemen toplatıldı. Kitap 1998’e kadar yasaklı kaldı ancak günümüzde 65. baskıya erişti.

 

 

29. Garp Cephesinde Yeni Bir Şey Yok – Erich Maria Remarque: 1929 tarihli savaş karşıtı roman, dönemin savunma gücü olan Wehrmacht’ı aşağıladığı ve askerin moralini bozduğu gerekçesiyle Nazi Almanyası’nda yasaklandı.

 

 

31. Das Kapital – Karl Marx: 1867 tarihli kitap Türkiye’de uzun süre yasaklı kaldı.

 

 

32. Ulysses – James Joyce: 1922’de yazılan roman, 1930’larda müstehcen bulunarak ABD, İngiltere ve Avustralya’da yasaklandı. ABD’de yasak 1933’te kalktı.

 

 

33. Tommiks 1 – Esse Gesse: Özgün adı ‘Capitan Miki’ olan İtalyan çizgi roman ‘çocukların aklını çeleceği’ gerekçesiyle Türkiye’de 1961 yılında yasaklanmıştı. Çizgi roman 1951’den beri İtalya’da, 1955’ten beri de Türkiye’de yayımlanmaktaydı. “Üçüncü Yargı Paketi” kapsamında 5 Ocak 2013’ten geçerli olmak üzere diğer 453 kitapla birlikte yasağı kalktı.

 

Yazının alındığı kaynak:

https://onedio.com/haber/gecmisten-gunumuze-dunyanin-cesitli-bolgelerinde-farkli-sebeplerle-yasaklanmis-47-kitap-911945